N° 130 - ‘Clothes make the man’

"vestis virum facit"

Intro

Hoewel "Kleren maken de man" lijkt op een of ander luchtig reclamepraatje van de gladde Don Draper van Mad Men, heeft dit spreekwoord, dat betekent dat mensen je beoordelen op basis van de kleren die je draagt, een indrukwekkende literaire stamboom: van Twain tot Erasmus en Quintilian tot Homerus.

Veel artikelen schrijven de bron van het gezegde ten onrechte toe aan Mark Twain (de pseudoniem van Samuel Langhorne Clemens). Mark Twain (die nogal een modestatement maakte toen hij aan het eind van zijn carrière in 1906 witte pakken begon te dragen, om vervolgens voorbijgestreefd te worden door Tom Wolfe die zijn iconische witte pak aan het begin van zijn carrière in 1962 begon te dragen) schreef inderdaad: "Kleren maken de man. Naakte mensen hebben weinig of geen invloed op de maatschappij" volgens Merle Johnsons boek More Maxims of Mark by Mark Twain (1927).

Johnson parafraseerde echter passages uit Mark Twains korte verhaal "The Czar's Soliloquy" (North American Review, maart 1905). Hier is een fragment: "[Men] realiseert zich dat een man zonder zijn kleren helemaal niets zou zijn; dat de kleren de man niet alleen maken, de kleren zijn de man; dat hij zonder kleren een cijferaar is, een leegte, een niemand, een niets... Er is geen kracht zonder kleren."

Twain was niet de eerste die de menselijke neiging opmerkte om een boek als het ware op zijn kaft te beoordelen. Dat spreekwoord stamt eigenlijk al meer dan 400 jaar eerder uit de Middeleeuwen. Het meest opvallende gebruik van het spreekwoord is te vinden in de werken van Erasmus (Desiderius Erasmus Roterodamus) een katholieke priester, theoloog en sociaal criticus. Erasmus publiceerde Collectanea Adagiorum (1500), een geannoteerde verzameling van 800 Griekse en Latijnse spreekwoorden, en jaren later een uitgebreide versie, Adagiorum Chiliades (1508, 1536), met 4.251 essays - een spreekwoordenencyclopedie.

Het spreekwoord zoals het door Erasmus in het Latijn is opgetekend (Adagia 3.1.60) luidt: "vestis virum facit" wat betekent "kleren maken de man". In de Adagia citeert Erasmus het werk van Quintilianus (Marcus Fabius Quintilianus), Institutions (orat. 8 pr. 20): "Zich kleden binnen de formele grenzen en met een air geeft mannen, zoals de Griekse regel getuigt, autoriteit." Quintilianus citeert op zijn beurt het werk van Homerus die zijn epen schreef rond 7 of 8 v. Chr. In de Odyssee (6.29-30, 242-3, 236-7) zijn de sleutelregels: "Van deze dingen, daar kun je zeker van zijn, krijgen mannen een goed rapport" en "Eerst dacht ik dat zijn [Odysseus] uiterlijk ongepast was, maar nu heeft hij de uitstraling van de goden die in de wijde hemel wonen." De invloed van een goede indruk maken door middel van fijne draden en bling was dus niet verloren gegaan aan de grote klassieke schrijvers. Variaties op dit spreekwoord komen eerder voor dan Erasmus, maar wel in obscure werken: "Euer maner and clothyng makyth man" (Prov. Wijsheid, 1400) en "Ffor clothyng oft makes man." (Peter Idley's Instructies voor zijn zoon, 1445). (Peter Idley's instructies voor zijn zoon, 1445).

Shakespeare (die zijn mooie Elizabethaanse witte kraag met grote trots en waardigheid droeg) wilde niet onderdoen voor de klassieke schrijvers, en woog mee via Polonius: "The apparel oft proclaims the man" (De tragedie van Hamlet, geschreven rond 1600).

Bovenstaande tekst, geschreven door Alexander Atkins, als in- en aanleiding om deze blijkbaar zeer oude gedachte anno 2024 nog even in vraag te stellen.

Wat betekent dit vandaag nog? Welke impact hebben de kleren van de man en zonder twijfel evenzeer die van de vrouw nog? Wat zegt dit algemeen over ons?

The Players

Volgens een study uit de UK met als vertrekpunt of mannen er aantrekkelijker uitzien in een casual of geklede (lees kostuum) look, waren de resultaten overweldigend. 80% van de ondervraagde vrouwen vond dezelfde man in het pak aantrekkelijker, dan de casual versie die op de kledij na er identiek op werd afgebeeld.
Maar daar bleef het niet bij. Ze analyseerden de gegevens verder om na te gaan welke vrouwen de mannen in pak het aantrekkelijkst vonden. De resultaten waren interessant... Het werd duidelijk dat de jongere vrouwen dezelfde man maar liefst 12% aantrekkelijker vonden in zijn pak.

Bon, het moet gezegd worden dat het verscheen op een commerciële blog van een Engels ‘tailoring’ bedrijf met reclame als doel. Hoe betrouwbaar deze éénzijdige en ietwat gedateerde studie wel is, zeker in vraag kan worden gesteld. Maar los van dit gegeven, vroeg ik me, zeker enkele dagen na het grote Valentijn spektakel, wel meerdere zaken af.

Wat is de impact van de grote middelmatigheid? en zelf meer onverzorgdheid van vele mannen hun look en vaak ook attitude. Hoe groot is het effect hiervan op onze sociale aspecten en relaties. Het is uitzonderlijk om nog mannen te zien die er anders uitzien, zonder een karikatuur van zichzelf te worden. Het voelt aan alsof we in een wereld van gedempt vestimentair nihilisme zijn belandt. Een das en hemd lijken vandaag al extreem.

Zelf geloof ik zeker in de kracht van goed zittende, kwalitatieve en vooral elegante kledij als ze effectief ook goed passen op en bij de drager. Uiteraard !, denkt u dan gezien onze business’. En ja, dat klopt deels, maar ook vooral omdat ik al vele jaren de bijzondere luxe heb, om voornamelijk maatwerk te kunnen dragen en daardoor heel goed weet wat dit met mezelf en zeker ook mijn omgeving doet.

Maar terug naar de man of vrouw op straat. Het behoeft weinig studie om te constateren dat we er algemeen op stilistisch vlak niet op vooruit zijn gegaan. De casualistaie in onze maatschappij heeft er op alle fronten heftig ingehakt de laatste decennia. Maar volgens dan weer een ander recent onderzoek naar trends en de evolutie rond mannenmode, blijft enerzijds de grote hang naar comfort en functionalisme zeer aanwezig, maar is er ook de groeiende interesse en vraag naar vakmanschap en authenticiteit.

We predict increased individualism. More than ever, men's fashion will be about personal expression and less about rigidly adhering to trends. Customization may also take the lead, with consumers desiring clothing tailored to their preferences and needs.

Volgens deze valabele bron en onderzoek van 2023, heeft de toekomst van mannenmode er nog nooit zo interessant, kleurrijk, ecologisch en ‘tailored’ uitgezien. Benieuwd of dit reeds al zichtbaar was tijdens de vele romantische Valentijns etentjes.

Maar opnieuw terug naar de man en vrouw op straat, of op café of alleen in de file. Het is mogelijks een vergroeide afwijking die zich doorheen de jaren resoluut vast nestelde in ons DNA, maar het algemeen beeld van dé man, waar wij ons tenslotte het meest op focussen, is toch alles behalve elegant, verfrissend en stijlvol, om het zacht uit te drukken. Het is bijzonder dubieus om in hoogtijden van egocentrisme te moeten constateren dat er blijkbaar heel veel mannen er hetzelfde uitzien.

Wat als er enige waarde zou zitten in het citaat : "Kleren maken de man"

Wat zegt dat over ons ‘mannen’ vandaag? Is ook dit een zoveelste uiting van hoe het gesteld is met onze maatschappij? De vele singles, de hang naar vroegere tijden, de vele films en series waar elegantie nadrukkelijk in wordt weergegeven, kleurrijke beeldtaal, verloren dresscodes, verdwenen galantie, vergeten know-how…

U denkt nu mogelijks opnieuw en niet geheel onterecht, juist, handig om dergelijke content te schrijven als lokaal “tailoring” bedrijfje. Wel, wij blijven rotsvast geloven en streven naar dat andere elegante beeld, sensibiliteit in een modern kleedje, met respect voor het verleden en het oog op de toekomst. Gesterkt door een kleine, maar moedige groep van mannen die wel nog moeite willen doen, elk op hun eigen manier. Daarnaast zijn er niet veel andere bedrijfjes in onze wereld die de tijd en moeite nemen om dergelijke content te brengen, waarom zouden ze ook.

Pitti Uomo men gathering in the streets of Firenze

The move

Alvorens dit uitdraait op een 12 delig filosofisch artikel waar uw mes chausettes rouges mid calf sokken van gaan zakken of te denken dat een depressie nabij is, tijd om af te sluiten met de wijze woorden :

Doe iets moois aan vandaag, iets wat je een bijzonder gevoel geeft en in het beste geval enkel voor u werd gemaakt, bedacht en samengesteld. Enjoy it !

U zal merken dat anderen dat ook doen en altijd welkom bij ons voor een uniek en persoonlijk kledingstuk op maat of een deugddoende portie nostalgie, moderne elegantie en gepassioneerde strijdvaardigheid voor de stijlvolle man.

Koen & Ruben